به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، آیت‌االله ابوالقاسم علیدوست، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، شامگاه هشتم اسفند در نشست علمی «امام خمینی(ره) و تحول در حوزه‌های علمیه» که به مناسبت سالروز ورود امام خمینی(ره) به شهر قم و در مدرسه تخصصی فقه امام خمینی(ره) برگزار شد، اظهارکرد: تحول در حوزه وقتی با نام امام(ره) پیوند بخورد ممکن است مراد قبل از آغاز نهضت و بعد از نهضت و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی مدنظر باشد.
وی با بیان اینکه تحول می‌تواند در ابعاد علمی، اخلاقی، پژوهشی، آموزشی، مدیریتی و ... انجام شود، افزود: تحول الزاماً پیشرفت نیست و می‌تواند عقب‌گرد هم باشد ولی وقتی نام امام در وسط است، مراد تحول متکامل است.
آیت الله علیدوست با اشاره به تحول علمی افزود: تحول می‌تواند در فقه و کلام و فلسفه فقه و فقه‌های مضاف و ... رخ دهد؛ ولی امام(ره) تمدن اسلامی را تمدن فقه می‌دانست و آن را گرانیگاه قرار داده بود و صحبت بنده هم معطوف به فقه و پیرافقه است.
امام(ره) در رأس تحول در حوزه
وی با بیان اینکه امام با آن شخصیت و کارهایی که کردند در رأس تحول در حوزه بوده‌اند، گفت: اگر بخواهم از نظر علمی، آموزشی و پژوهشی قضاوت کنم و در قیامت روی آن بایستم، تحول امیدوارکننده‌ای رخ داده است و این حرف را از روی اطلاع می‌گویم. مثلاً در بحث فلسفه فقه، قبل از ۴۴ سال گذشته چیزی به طور نهادینه و تعریف شده از فلسفه فقه نداشتیم و به صورت نانهادینه و کارتن‌خواب و باری به هر جهت گوشه‌هایی از فلسفه فقه مطرح شده بود.
استاد حوزه علمیه اضافه کرد: امروز همایشات متعدد و کتاب و مقاله در مورد این مباحث داریم، از جمله در بحث گستره شریعت که ریشه آن به دوره فضل بن شاذان برمی‌گردد. یکی از اختلافات اساسی میان مشروعه‌خواهان و مشروطه‌طلبان بر سر همین بود زیرا مشروطه‌طلبان می‌گفتند ما امور شرعی و عرفی داریم و باید امور عرفی را از غیر شریعت بگیریم و بعد زمزمه موافقت و عدم مخالفت قوانین با شریعت هم از آنجا پیدا شده است؛ این اندیشه خیلی هم قابل دفاع نیست.
وی گفت: بحث ظرفیت‌های فقه مانند عرف و کارآیی سندی و ابزاری و ... در این دوره به صورت نهادینه بحث شده و الان سه دهه است که فلسفه فقه جای خود را باز کرده است. در بحث روش‌شناسی هم به خاطر دارم در ابتدای انقلاب خدمت یکی از بزرگان رسیدیم و بحثی درباره روش شیخ اعظم داشتیم ولی آن استادان هم در بحث روش توجیه نبودند، در صورتی که اگر بحث‌های روش شناسانه می‌شد، می‌دیدیم در اندیشه فقهی شیخ اعظم، انصاف چقدر جا دارد یا اگر شیخ انصاری در اصول چیزی را رد کرده است برای کارآیی سندی اجماع است.
آیت الله علیدوست تصریح کرد: کارهای روشی خوبی انجام شده است ولی سوگمندانه مباحث روشی دست کسانی است که برای این کار نیستند و بی جهت عهده‌دار می‌شوند. البته حجاب مشمئزکننده معاصرت نمی‌گذارد تلاش‌های حوزه دیده شود. من یک طلبه هستم و کارهای نیستم ولی می‌سوزم از اینکه چرا نباید این تحولات و دستاوردها دیده شود.
وی بیان کرد: باید سالگرد شهید مطهری شود که فرد بسیار بزرگی بود و در تلویزیون بگویند حوزه بعد از ایشان چه کرده است؟ این در حالی است که امروز در یک موضوع ۹۰۰ صفحه کتاب و مطلب و مقاله داریم ولی دیده نمی‌شود. این حجاب معاصرت، تحول امیدوارکننده را تحت‌الشعاع قرار داده است و واقعا مسئولان حوزه باید تدبیری بکنند.
استاد درس خارج حوزه علمیه بیان کرد: در کرسی‌های نظریه‌پردازی هم این بحث مطرح است و شهادت می‌دهم حوزه در این عرصه پیشتاز است، چون بنده در این کار مسئولیتی داریم ولی مصرف این نظریات وجود ندارد؛ یک کتاب با چه سختی کتاب سال می‌شود ولی خیلی از مقامات برای تجلیل از آن نمی‌آیند و تلویزیون هم که خبر می‌دهد بعد از افتتاح مرغداری و گاوداری و ... در حد چند ثانیه مطرح می‌کند البته کتبی که درباره دفاع مقدس است، مفصل بحث می‌شود.
وی با بیان اینکه کتب علمی، حفره‌های تئوریک نظام را حل می‌کند و باید بدون جانبداری بررسی شود، به برخی آسیب‌ها اشاره کرد و افزود: تکثیر شاخه‌ها و تراشیدن عناوین انتزاعی از جمله آسیب‌های دیگر در بحث تحول است یعنی وقتی گفته می‌شود ما چندصد شاخه علمی مانند فقه فلان و فقه بهمان و ... را دنبال می‌کنیم، خوب نیست. در مقاله‌ای به نام فقه سینما آمده بود که یک خانم باید دست خود را تا مچ و صورت را به اندازه شرعی باز بگذارد آیا این فقه سینما است؟ چون این زن به بقالی هم که می‌رود این را باید رعایت کند.
آیت الله علیدوست اضافه کرد: آسیب دیگر در این زمینه، کشاندن فقه به حوزه‌های نامرتبط است؛ حریم فقه باید نگه داشته شود و نباید دائماً بار اضافه بر دوش فقه بگذاریم در این صورت همه ناکامی‌ها به حساب فقه گذاشته خواهد شد. کتبی می‌نویسند که مثلاً فقه در مورد گرانی چه نظری دارد. اگر چیزی جزء گستره شریعت نیست، چرا باید آن را به فقه بچسبانیم.
وی با بیان اینکه اصول فقه قوی، شرط لازم است نه کافی، گفت: عدم خلق ابزارهای مناسب از دیکر آسیب‌ها است؛ ما تراث گذشته را ابزار مناسب می‌دانیم ولی کافی نیست.
استاد حوزه علمیه گفت: ممکن است امروز در برخی ساحات برخی مسائل را به اصول فقه اضافه کنیم. معتقدم در اصول فقه مباحث زاید وجود دارد، ولی بسیاری از مسائل هم باید اضافه شود. از جمله در بحث شئون معصوم چقدر کار کرده‌ایم؟ فقط امام(ره) سه شأن درست کرده‌اند. روایات زیادی داریم که پیامبر(ص) و امام به عنوان مصلح و حاکم و قاضی حکم کرده‌اند و بنده این تعداد را به ۱۲ مورد رسانده‌ام.
وی تصریح کرد: فردی مصاحبه کرده است که ما با اصول عملیه می‌توانیم نظام را اداره کنیم ولی آیا واقعا شدنی است؟ به نظر بنده خلق ابزارهای مناسب لازم است و آنچه داریم شرط لازم است ولی کافی نیست.
امام بر پویایی و پایایی فقه تأکید داشت
آیت الله علیدوست با نقد بر سخن کسانی که صرفاً بر فقه جواهری بدون توجه به پویایی تأکید دارند، گفت: اگر فقه جواهری به معنای انضباط فقهی و حفاظت از تراث باشد درست است ولی این پایایی فقاهت را تضمین می‌کند نه پویایی؛ امام بر فقه جواهری تأکید داشتند ولی بر پویایی آن هم تأکید می‌کردند؛ البته برخی می‌گویند همان فقه جواهری کفایت دارد ولی باید در این باره بحث شود.
وی با بیان اینکه آنچه مدنظر این عالم بزرگ بود فقه پایا، پویا و منضبط که ذره‌ای نباید از آن عدول شود ولی باید اقتضائات لازم هم رعایت شود، لذا در فقه نیازمند توسیع و تکمیل هستیم، تأکید کرد: فقهای ما خیلی کار کرده‌اند ولی خیلی خیلی هم باقی مانده است.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در پایان بیان کرد: بنده به مؤسسه نشر آثار امام(ره) این پیشنهاد را دارم که موضوع امام(ره) و تحول را به عنوان پروژه علمی مدنظر قرار دهند و روی آن کار شود. همچنین در مورد تحولات رخ‌داده و آینده‌پژوهی و پیشران‌های تعمیق و تکمیل فقه کار شود.
انتهای پیام ۳۱۳/۱۷
